PREDNOST ZADNJE TREĆINE RAMAZANA

Hvala Allahu, azze ve dželle, koji je usavršio vjeru i upotpunio blagodat Svoju prema nama, i koji je zadovoljan da nam vjera bude Islam. Neka je salavat i selam na njegova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, koji je poslan kao milost i uputa svim svjetovima, na Njegovu porodicu i sve sljedbenike do Sudnjega dana.

Šta je to mjesec Ramazan u kome je već sunce počelo da izlazi i zalazi svoje posljednje dane i nije ostalo od njega osim nekoliko zadnjih dana?!

Šta si pripremio za sebe u danima koji su prošli, da li si učinio više dobra ili si pak bio od onih koji su bili isti kao i prije Ramazana ili pak ne dao Allah, postali gori, ne tuguj, ne brini ima nade… ono što je ostalo (preostalo) od Ramazana je bolje od onoga što je prošlo (posebno deset zadnji dana Ramazana), zbog toga Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, kada bi ušao u zadnji deset dana Ramazana više se trudio nego prije, oživio bi svoje noći te bi familiju budio da provode te noći u ibadetu.

Bilježi imam Muslim u svome Sahihu:

عَنْ أَبِى يَعْفُورٍ عَنْ مُسْلِمِ بْنِ صُبَيْحٍ عَنْ مَسْرُوقٍ عَنْ عَائِشَةَ – رضى الله عنها – قَالَتْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- إِذَا دَخَلَ الْعَشْرُ أَحْيَا اللَّيْلَ وَأَيْقَظَ أَهْلَهُ وَجَدَّ وَشَدَّ الْمِئْزَرَ.

Od Aiše, radijjallahu anha, se prenosi da je kazala:

„Kada bi Allahov Poslanik, alejhi selam, ušao u zadnji deset dana Ramazana, on bi oživio svoje noći i budio bi svoju porodicu (dizao bi) te bi se trudio kako se ne bi trudio mimo tih deset dana i stego bi svoju odjeću (donji dio).“[1]

Od stvari koje također ukazuju na vrijendnost i važnost ovih zadnjih deset dana jeste i sljedeće:

- Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, kada bi ušao u zadnji deset dana Ramazana stego i podigao svoju odjeću, a to je ustvari metafora koja se može razumjeti na nekoliko načina: prvi da je Allahov Poslanik, alejhi selam, maksimalno se trudio u ovih zadnjih deset dana da ih provede i ibadetu i pokornosti; drugi da je On, alejhi selam, u stvari to činio kako bi dao doznanja ženama da ih je „zapostavio“ i usredočio se na ibadete i pokornost Allahu Uzvišenom.

- Da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, oživio svoje noći u namazu, zikru, učenju Kur’ana i drugim ibadetima kojima se približuje Allahu, dželle ša’nuhu.

- Da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, budio svoju porodicu da i oni provode ove noći u Ibadetu kako bi i oni stekli ovu neizmjernu nagradu.

- I na kraju Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem, bi toliko se trudio u ovim danima i noćima što nije bio slučaj sa drugim noćima tokom Ramazana te bi ih provodio u svim vidovima ibadeta.

Stoga moj brate dragi, cijenjena sestro, i ti trebao/la da se povedeš za najboljim uzorom i da ove dane što su preostali od ovoga mjeseca mubarek provedeš kako je to Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, činio kako bi svoj dunjaluk uljepšao, a ahiret vrijednijim učinio.

Stoga želim da ti predstavim neke smjernice i korake kako i na koji način da to učiniš, da svoje preostale dane od Ramazana ibadetom ispuniš:

1. U nastojanju da ove preostale noći oživiš u namazu, učenju Kur’ana i svim drugim vidovima ibadeta i djela koja primiču Allahovom zadovoljstvu, također potrudi se da i svoje ukućane probudiš i potakneš na to djelo kao što je to Allahov Poslanik sallallahu alejhi ve sellem činio.

Rekao je imam Sufjan Es-Sevri, rahimehumullahu: „Za mene je najdraže kada uđem u zadnji deset dana Ramazana da svoje noći ne prospavam nego da se potrudim u njima, te da i svoju porodicu i svoje dijete probudim i da mi se pokore u tome, te da provedem (provedeš) ovo vrijeme (da klanjam namaz) u džematu sa imamom kako bi mi bila upisana nagrada kao da sam cijelu noć klanjao, rekao je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem:

عَنْ أَبِى ذَرٍّ قَالَ صُمْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- فَقَالَ «إِنَّ الرَّجُلَ إِذَا صَلَّى مَعَ الإِمَامِ حَتَّى يَنْصَرِفَ حُسِبَ لَهُ قِيَامُ لَيْلَةٍ».

„Čovjek koji klanja sa imamom (u džematu) sve dok imam ne završi – ima nagradu kao da je klanjao cijelu noć.“[2]

1. Trudi se da pronađeš noć Lejletu-l-Kadr u ovi zadnji deset dana, rekao je Allah Uzvišeni:

لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ [٩٧:٣]

„Noć Kadar je vrednija od hiljadu mjeseci.“

A njena vrijednost je proračunata u godine 83 godine i 4 mjeseca, rekao je En-Nehai: „Djelo u njoj je vrjednije od dijela drugog urađenog u 1000 drugih mjeseci.“

Dok je rekao Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: مَنْ قَامَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَمَنْ صَامَ رَمَضَانَ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ.

„Ko bude proveo noć Lejletu-l-Kadr vjerujući i nadajući se Allahovoj nagradi, njemu biva oprošteno ono što je prije počinio (od malih grijeha) a ko bude postio mjesec Ramazan vjerujući i nadajući se Allahovoj nagradi njemu biva oprošteno ono što je prije počinio (od malih grijeha).“[3]

I ova noć je u zadnji deset dana kao što je rekao Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem:

عَائِشَةَ قَالَتْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُجَاوِرُ فِي الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ مِنْ رَمَضَانَ وَيَقُولُ: تَحَرَّوْا لَيْلَةَ الْقَدْرِ فِي الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ مِنْ رَمَضَانَ.

„Tražite Lejletu-l-Kadr u zadnji deset dana Ramazana.“[4]

A također došlo je od Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, da noć Kadr traži u zadnji deset dana ramazana u neparnim noćima po rječima, Allahov Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem:

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ قَالَ أَخْبَرَنَا إِسْمَاعِيلُ قَالَ أَخْبَرَنِي أَبُو سُهَيْلٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَائِشَةَ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: تَحَرَّوْا لَيْلَةَ الْقَدْرِ فِي الْوَتْرِ مِنْ الْعَشْر.

„Tražite Lejletu-l-Kadr u zadnji deset dana Ramazana u neparnim noćima.“[5]

A najbliže mišljenje jeste da je ta noć u sedam posljednjih dana Ramazana po rječima Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem:

عَنْ عُقْبَةَ – وَهُوَ ابْنُ حُرَيْثٍ – قَالَ سَمِعْتُ ابْنَ عُمَرَ – رضى الله عنهما – يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- «الْتَمِسُوهَا فِى الْعَشْرِ الأَوَاخِرِ – يَعْنِى لَيْلَةَ الْقَدْرِ – فَإِنْ ضَعُفَ أَحَدُكُمْ أَوْ عَجَزَ فَلاَ يُغْلَبَنَّ عَلَى السَّبْعِ الْبَوَاقِى».

„Tražite je u zadnji deset dana – znači Lejletu kadr – pa ukoliko bi neko od vas bio slab (oslabio) ili bio nemoćan neka ga nikako ne spreči ili omete da ih propusti zadnji sedam dana.“[6]

Dok je najbliže mišljenje da je dvadeset i sedma noć (sedma noć od ovih deset zadnji) ustvari noć Kadra po hadisu Ibn Ebi Kaba, radijjallahu anhu, gdje je rekao:

حدثنا إسحاق بن منصور أخبرنا النضر حدثنا شعبة عن عبدة ـ و هو ابن أبي لبابةـ قال: سمعت زر بن حبيش عن أبي: قال: ليلة القدر إني لأعلمها هي الليلة التي أمرنا بها رسول الله صلى الله عليه و سلم هي ليلة سبع و عشرين.

„Tako mi Allaha, ja doista ne znam koja noć je ustvari noć za koju nam je Allahov Poslanik sallallahu alejhi ve sellem naredio da je provedemo u Kijamu (ibadetu) ako to nije dvadeset i sedma noć.“[7]

I ova noć nije vezana uvijek za isto vrijeme u svim godinama nego ona se pomjera (prelazi) u skladu sa kretanjem svih stvari po Allahovoj odredbi i mudrosti.

Rekao je Ibn Hadžer, rahimehumullahu: „Mnogo je stavova koji govore o noći Lejletu-l-Kadru a rezime svega ovoga i najispravnije da je ona u zadnjih deset dana Ramazana u neparnim noćima i da ona prelazi (nije uvijek stalno u istoj noći).“

Rekli su islamski učenjaci: “Mudrost skrivanja (da je nepoznata noć Kadra) noći Kadra leži u tome da se ona traži u ovih deset noći kako bi se više činilo ibadeta nasuprot tome da je ona poznata ljudi bi se samo vezali za nju.”

I na osnovu ovoga rečenoga svako treba da se potrudi da je pronađe a kada to učini osjetit će slast pobjede inš’Allah. Nagrada u ovoj noći je vezana za Kijam (bdijenje u ibadetu) i nije šart da se zna kada je to, sam Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, nije to tako uvjetovao, dakle nije uvjet znanje o toj noći da bi se stekla nagrada.

1. Potrudi se da ove dane provedeš u Itikafu. Itikaf je boravak (vezanje za mesdžid) u mesdžidu kako bi se ibadetilo Allahu Uzvišenom. Ovo je također od stvari koje su propisane, sam Allahov Poslanik sallallahu alejhi ve sellem je imao običaj da ove dane provodi u Itikafu a također i njegove žene, naše majek radijjallahu anhunne poslje Njega.

U dvije vjerodostojne zbirke hadisa bilježi se hadis od Aiše, radijjallahu anha, da je rekla:

عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا زَوْجِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: كَانَ يَعْتَكِفُ الْعَشْرَ الْأَوَاخِرَ مِنْ رَمَضَانَ حَتَّى تَوَفَّاهُ اللَّهُ ثُمَّ اعْتَكَفَ أَزْوَاجُهُ مِنْ بَعْدِهِ.

„Allahov Poslanik bi imao običaj da boravi u Itikafu zadnjih deset dana Ramazana sve dok ga nije Allah usmrtio, te nakon njega su to činile njegove žene.“[8]

Rekao je imam Ahmed, rahimehullahu: „Ne znam niti jednoga od učenjaka koji su bili suprotno stavu da je Itikaf sunnet, dok je najbolji Itikaf svih deset posljednjih dana Ramazana kao što je to činio Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, no međutim kada bi čovjek bio u Itikafu dan ili manje od toga i to je dozvoljeno. Također rekao je najmanji vid Itikafa ako je on dobrovoljan ili zbog zavjeta biva onaj što se smatra itikafom (ono što se uzima kao da je itikaf).“

Rekao je Ibn Baz, rahimehullahu: „Vrijeme Itikafa nije ograničeno vremenski po ispravnom stavu islamski učenjaka.“

Na mu’tekifu je da vrijeme koje provodi u Itikafu posveti učenju Kur’ana, Zikru, traženju oprosta, namazu i svim drugim vidovima ibadeta. Također treba da obračuna se sam sa sobom i da pogleda šta je pripremio za Ahiret, da se kloni onoga što ga se ne tiče i općenito od govora i razmišljanja o dunjaluku.

Rekao je imam Redžeb, rahimehumullahu: „Imam Ahmed je bio stava da mu’tekif ne treba da se miješa sa ljudima (da mu je mustehab da se osami) pa čak i da ne podučava ljude Kur’anu ili nečemu drugom, za njega je bolje da se osami i da dovi svome Gospodaru, Zikri i ovaj vid itikafa je ustvari slatkoća ove vjere.“

Molim Allaha, azze ve dželle, da primi naš post, naš namaz (ar. Kijam), naše dove i da nas učini od onih koji će pronaći noć Lejletu El-Kadr, i koji će da je provedu u ibadetu (imanu i ihtisabu) i nadajući se nagradi oprosta grijeha koje smo prethodno počinili. AMIN

Autor: Safet Suljić, Fakultet Islamskog Prava - Riyad

[1] Sahih Muslim 2/175

[2] Sunen Ebu Davud 1/521

[3] Sahih Buhari 4/574

[4] Sahih Buhari 2/710 i Muslim 3/170

[5] Musned imama Ahmeda 40/502

[6] Imam Muslim 3/170

[7] Sahih Ibn Huzejme 3/329

[8] Sahih Buhari 5/134